บางท่านเมื่อได้ยินคำว่า การะสายยา เป็นครั้งแรก จะต้องให้เกิดความสงสัยอย่างแน่นอนว่า...ต่างจากยาหรือไม่ คำตอบก็คือ...น้ำกระสายนั้น คล้ายคลึงกับยา โดยมีส่วนประกอบเครื่องยา จะมากหรือน้อยต่างกันไป แต่มีฤทธิ์หรือสรรพคุณ อาจไม่เท่าเทียมกับยา (ตำรับ) ซึ่งน้ำกระสายยาทั่วไปนั้น จะมีความเข้มข้นน้อยกว่ายา แล้วส่วนใหญ่ที่ใช้น้ำกระสายยา มักจะใช้ร่วมกับตำรับ เพื่อเสริมฤทธิ์ หรือควบคุมฤทธิ์ที่ไม่พึงประสงค์ของตำรับนั้นๆ
วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร รวมรวมเรื่อง น้ำกระสายยาสำหรับสตรี ได้อย่างน่าสนใจหลายตำหรับ ซึ่งอยู่ภายในหนังสือ 1 ทศวรรษ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร โดยมีการนำสูตรน้ำกระสาย ที่ใช้ดูแลระบบประจำเดือนผู้หญิง ด้วยรูปแบบที่ให้ได้รับประทานง่าย สำหรับน้ำกระสายสำหรับสตรีนั้น ในโอกาสนี้ขอนำเสนอ 3 สูตรด้วยกัน แต่ละสูตรจะมีความเหมาะสม กับแต่ละช่วงของการมีประจำเดือน ดังนี้...
1. น้ำยากระสายสำหรับช่วงก่อนมีประจำเดือน
ส่วนประกอบ
1. ดอกคำฝอย ดอกคำไทย ดำคำแสด อย่างละ 1/2 กำมือ
2. เถาวัลย์เปรียง เถาคันแดง อย่างละ1 กำมือ
3. เถามวกขาว เถามวกแดง อย่างละ 1 กำมือ
4. ใบย่านาง ใบขี้เหล็ก อย่างละ 1 กำมือ
5. น้ำหวานเข้มข้นกลิ่นส้ม น้ำมะขามเปียก ปรุงรสตามชอบ
6. น้ำตาลกรวด (ตำให้ละเอียด) เกลือ ปรุงรสตามความชอบ
ขั้นตอนวิธีทำ
นำส่วนประกอบในข้อ 2-3 มาสับให้เป็นชิ้นเล็กๆ จากนั้นนำส่วนประกอบในข้อ 1-4 ต้มกับน้ำเปล่า 2 ลิตร ใช้ไฟปานกลาง ต้มนานราว 15 นาที กรองเอาแต่น้ำ ปรุงรสตามชอบ ด้วยน้ำหวานรสส้ม น้ำมะขามเปียก น้ำตาลกรวด และเกลือเล็กน้อย
วิธีรับประทาน
ดื่มก่อนมีประจำเดือนราว 3-4 วัน ดื่มครั้งละ 1 แก้ว วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและเย็น
คุณประโยชน์
ช่วยลดภาวะร้อนที่เกิดในช่วงก่อนมีประจำเดือน เหมาะสำหรับผู้หญิงที่มักมีอาการร้อนในตัวรุมๆ หรือมีการการหงุดหงิดก่อนมีประจำเดือน
2.น้ำกระสายยาสำหรับช่วงระหว่างมีประจำเดือน
ส่วนประกอบ
1. ขิงแก่สด ตะไคร้ หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ อย่างละ 2 กำมือ
2. ข่าแก่สดฝานบางๆ 1 แว่น
3. ใบโหระพาสด ใบกะเพราสด ใบสะระแหน่สด อย่างละ 1 หยิบมือ
4. ใบมะกรูด ใบมะนาว (เลือกใบที่ไม่แก่และไม่อ่อนจนเกินไป) อย่างละ 9 ใบ
5. พริกไทยดำ 2 ช้อนชา
6. เทียนดำ เทียนขาว เทียนแดง เทียนข้าวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน อย่างละปลายช้อนชา
7. น้ำตาลกรวด (ตำให้ละเอียด) ปรุงรสตามความชอบ
8. น้ำเปล่า 2 ลิตร ขั้นตอนวิธีทำ
นำส่วนผสมในข้อ 1-6 ต้มกับน้ำ 2 ลิตร ด้วยไฟปานกลาง ให้เดือดราว 15 นาที กรองเอาแต่น้ำ เติมน้ำตาลกรวดให้รสหวาน หรือปรุงรสตามความชอบ
วิธีรับประทาน
ดื่มช่วงที่มีประจำเดือน ครั้งละ 1 แก้ว วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
คุณประโยชน์
ช่วยในการเพิ่มแรงของการขับประจำเดือน เหมาะกับผู้หญิงที่มีอาการปวดท้อง เนื่องจากประจำเดือนออกไม่ค่อยสะดวก หรือเป็นลิ่ม เป็นก้อน
3. น้ำกระสายยาสำหรับช่วงหลังประจำเดือน
ส่วนประกอบ
1. ดอกคำไทย ดอกคำฝอย ดอกคำแสด อย่างละ 1/2 กำมือ
2. แก่นฝางเสน 1 กำมือ
3. กล้วยน้ำว้าดิบและสุก (ใช้ทั้งเปลือกแต่หั่นให้เป็นชิ้นเล็กๆ) อย่างละ 1 ลูก
4. น้ำทับทิมคั้นสด หรือน้ำทับทิมกล่อง ปรุงรสตามความชอบ
5. น้ำตาลกรวด (ตำให้ละเอียด) เกลือ ปรุงรสตามความชอบ
6. น้ำเปล่า 2 ลิตร
ขั้นตอนวิธีทำ
นำส่วนผสมในข้อ 1-3 ต้มกับน้ำ 2 ลิตร ด้วยไฟปานกลาง ให้เดือดประมาณ 15 นาที กรองเอาแต่น้ำ เติมน้ำทับทิมปรุงรส ตามความชอบ และเติมเกลือหรือน้ำตาลกรวดเล็กน้อย
วิธีรับประทาน
ดื่มหลังจากหมดประจำเดือนในแต่ละเดือน นำมาจิบบ่อยๆ ติดต่อกันประมาณ 3-5 วัน
คุณประโยชน์
เครื่องยาส่วนใหญ่ในตำรับนี้มีสรรพคุณบำรุงเลือด จึงเหมาะกับสตรีหลังมีประจำเดือน (ในแต่ละรอบเดือน) เพราะจะช่วยบำรุงโลหิตให้บริบูรณ์